بررسی ویژگی های زبانی آثار منظوم مولانا
محفل ادبی فیض در اولین نشست ویژه از سلسله نشست‌های تخصصی خود به بررسی ویژگی های زبانی آثار منظوم مولانا پرداخت این برنامه ۱۴ بهمن ۱۳۹۸ از ساعت ۱۵ تا ۱۷ در محل سالن جلسات کتابخانه مرکزی پارک شهر واقع در خیابان بهشت تهران برگزار شد.
در این محفل که با حضور شاعران،پزوهشگران و نویسندگان مطرح کشور برگزار شد،استاد علیرضا مختارپور به بررسی ویژگیهای زبانی در آثار مولانا پرداخت.
قرن‌هاست که عارفان و شاعران و اهل فکرت در دریای بی‌کران اشعار و آثار مولانا جلال الدین رومی مروارید‌های معنا صید می‌کنند و جان‌های روشن را از این گوهرهای گران بهره‌مند می‌سازند، بی‌گمان این بحر بیکرانه به سرچشمه‌ای بی‌انتها متصل شده که همواره مایه طراوت دل‌ها و روشنی جان‌هاست.
و این سرچشمه بی‌کران چه می‌تواند باشد به جز کلام وحی، قرآن کریم، تطابق آیات قرآنی و ابیات مولوی نیازمند دانش عمیق قرآنی و بینش و بصیرت ادبی است و آشنایی با ویژگیهای خاص زبانی آثار مولانا، کمتر پژوهشگری تا کنون به بررسی دقیق و کاربردی در این زمینه پرداخته است و یکی از کتاب‌هایی که در این موضوع منتشر شده است کتاب ”آسمان در آینه» تالیف علیرضا مختارپور قهرودی است که راهگشای پژوهشگران، اهالی ادب و عاشقان کلام مولانا در درک صحیح آثار منظوم اوست، هرچند این کتاب در سالهای اخیر کمیاب و بهتر بگوییم نایاب شده است و امید آن است که به همت ناشر با چاپ جدید، در اختیار مشتاقان و پژوهشگران قرار بگیرد.
آسمان در آینه (تجلی قرآن کریم بر دیوان کبیر مولانا) عنوان کتابی است که در ۶۹۸ صفحه و توسط موسسه انتشارات امیرکبیر در سال ۱۳۹۰ به چاپ رسیده است. موضوع اصلی این کتاب قرآن در ادبیات فارسی است.
«تردیدی نیست که مهم‌ترین متن دینی که آثار عمیق و گسترده‌ای بر شخصیت و زندگی مولانا داشته، همانا قرآن کریم است. این کتاب آسمانی چنان تأثیر شگفت‌آوری بر سروده‌های مولانا گذارده که در سرتاسر دیوان کبیر مشهود است.» تحقیق حاضر به گردآوری ابیاتی از سروده‌های مولانا اختصاص یافته که مستقیم و غیرمستقیم از آیات و مفاهیم قرآن کریم بهره گرفته شده است؛ اعمّ از غزلیات؛ ترجیعات و رباعیات. در این پژوهش، به بیش از دو هزار بیت اشاره شده که شامل ذکر کلمات، اصطلاحات، نام سوره‌ها، ترجمة آیات و بیان مضامین و مفاهیم و تعابیر قرآنی می‌شود. همچنین در مقدمه مفصّل کتاب، تأثیرات قرآن کریم بر دیوان کبیر مولانا تجزیه و تحلیل شده است.
این اثر، با بررسی و مطالعه بیت‌به‌بیت دیوان کبیر مولانا که به دیوان شمس مشهور است، راه شناخت بهتر مولوی‌پژوهان به اندیشه‌های مولانا را فراهم ساخته است.
در این کتاب به این موضوع پرداخته می‌شود که مطالعه و بررسی دیدگاه‌های مولوی درباره قرآن نباید صرفاً متکی به بررسی مثنوی معنوی باشد. از این روی، این‌گونه آثار کلید فهم بهتر شناخت مولوی به شمار می‌رود.
در بخشی از این کتاب آمده است: «اهمیت این اثر در این است که مولوی تحت تأثیر شمس این دیوان را سروده است. بدین لحاظ بعد عرفانی دیدگاه‌های تفسیری مولانا را بیشتر از دیوان او می‌توان بازکاوید؛ چرا که محتوای غالب آن‌ها در حالت شور و شوق و خلوص وصف‌ناپذیری سروده شده است. به عبارت دیگر گویا تمامی آن علوم و معارف که به زبان تمثیل و حکایت در مثنوی آمده، در قالب غزل ریخته شده و در دیوان کبیر بازتاب یافته که البته این مطلب در مورد آیات قرآنی نمود بیشتری دارد.»
کتاب «آسمان در آینه» حجم و میزان کاربرد وسیع مولانا و اثرپذیری این شاعر را از قرآن کریم نشان می‌دهد. این اثر که در واقع نوعی کشف‌الآیات موضوعی و تحلیلی قرآن است، تنوع بهره‌گیری مولانا از قرآن را آشکار می‌سازد.
کلمات و تعابیر قرآنی، نام سوره‌ها، ترجمه آیات به شعر، ذکر مضامین آیات و موارد دیگر همه معرف جایگاه والای معنوی مولانا در این کتاب است.
