در نخستین جلسه هماهنگی محافل ادبی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مطرح شد؛

گسترش جریان‌های اصیل ادبی با محوریت کتابخانه‌های عمومی

نخستین جلسه هماهنگی محافل ادبی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به منظور معرفی شورای ادبی و دبیران استانی محافل ادبی از سراسر کشور و همچنین بررسی اهداف و دستورالعمل‌های اداره این محافل، به صورت مجازی برگزار شد.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، نخستین جلسه هماهنگی محافل ادبی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور دوشنبه ۱۶ تیر ماه به صورت مجازی و با شرکت اعضای شورای ادبی نهاد متشکل از مصطفی محدثی خراسانی، علی داوودی، حامد محقق، فریبا یوسفی و نغمه مستشارنظامی و دبیران استانی محافل ادبی و همچنین مهدی رمضانی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد، هادی آشتیانی، مدیرکل امور فرهنگی و سایر دبیران و کارشناسان فرهنگی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، برگزار شد.

در این جلسه مهدی رمضانی ضمن تبریک به مناسبت ولادت امام رضا(ع) و ابراز امیدواری نسبت به پایه گذاری یک اقدام فرهنگی ماندگار در این جلسه، طی سخنانی گفت: طی سال‌های اخیر یکی از رویکردهای مهم نهاد تبدیل کتابخانه های عمومی به مراکز فرهنگی اجتماعی بوده که این تبدیل و تغییر، علاوه بر همت مدیران کارشناسان و مسئولان ستادی و استانی نهاد، نیازمند یک ساختار و ساز و کار اجرایی است؛ یکی از این اقدامات شکل‌گیری محافل ادبی در کنار سایر فعالیت ها بوده است که خوشبختانه با استقبال گسترده در استان‌های مختلف روبرو شد.

 

اهمیت شکل‌گیری و ضرورت استمرار فعالیت محافل ادبی

معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد با اشاره به انتخاب جمعی از اهالی شعر و ادب شناخته شده به عنوان دبیران استانی این محافل، افزود: متاسفانه طی سال های اخیر توجه کمی به حوزه ادبیات و شکل‌گیری محافل ادبی در کشور معطوف بوده است؛ امروز مفتخریم که نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با انتخاب و همراهی جمعی از استادان عرصه شعر و ادب، پایه گذار این حرکت و راه اندازی محافل ادبی در سراسر کشور شده است است. البته ایجاد و شکل گیری محافل ادبی اقدامی بسیار مهم و قابل توجه است، اما مهمتر از آن استمرار این حرکت و مثمر ثمر بودن آنها خواهد بود.

وی خطاب به دبیران استانی و همکاران فرهنگی استان‌ها گفت: امیدواریم کاشت این نهال به همت شما عزیزان به شجره پرباری تبدیل شود که فضای ادبی کشور از ثمرات آن بهره مند شوند و یک جریان ادبی مانا را پایه گذاری کند. ما در نهاد به این اتفاق و این جریان امید بسته ایم. جریانی که شما پای کار آن آمده‌اید و امیدواریم در این روند تمام نگاه ها و جریانات متعهد علاقمند حضور فعال داشته باشد تا با هدایت دبیران منتخب تبدیل به یک جریان ماندگار شود.

لزوم حمایت از جریان‌های اصیل ادبی در قالب محافل ادبی

همچنین هادی آشتیانی، مدیرکل امور فرهنگی نهاد نیز با تقدیر از حضور و مشارکت دبیران استانی محافل، استادان حوزه شعر و ادب و کارشناسان فرهنگی نهاد در استان‌ها در راه‌اندازی محافل ادبی در سراسر کشور گفت: گسترش جریان اصیل زبان و ادبیات فارسی در بین مردم با استفاده از ظرفیت کتابخانه‌های عمومی به عنوان شبکه گسترده فرهنگی در سراسر کشور، از موضوعات مورد توجه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بوده است.

وی افزود: بر این اساس تلاش داریم تا با راه‌اندازی محافل ادبی با محوریت کتابخانه‌های عمومی در سراسر کشور و همچنین با استفاده از گنجینه علم و ادب استادان این حوزه، گامی موثر در جهت غنای ادبی در جامعه برداریم و امید داریم که به زودی با نابودی بیماری کرونا، شاهد برپایی جمع‌های موثر به منظور ارتقاء فرهنگ و ادبیات فارسی از طریق این محافل باشیم.

آشتیانی با اشاره به فرصت باقیمانده برای شرکت در جشنواره کتابخوانی رضوی گفت: شکل‌گیری این محافل فرصت مناسبی در اختیار علاقه مندان به این حوزه قرار می‌دهد تا در فاصله کمتر از دو هفته مانده تا پایان مهلت شرکت در جشنواره کتابخوانی رضوی، آثار و تولیدات خود در بخش داستانک‌های ادبی را به این جشنواره ارسال کنند.

گامی موثر در جهت عمل به منویات مقام معظم رهبری

همچنین نغمه مستشار نظامی، دبیر شورای ادبی نهاد درباره شکل‌گیری و آغاز به کار محافل ادبی نهاد گفت: با توجه به منویات مقام معظم رهبری و توجه ویژه ایشان به شعر و ادبیات و همچنین مطالبه همیشگی ایشان در حمایت از جریان‌های اصیل ادبی، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اقدام به تشکیل و راه‌اندازی محافل ادبی در سراسر کشور با محوریت کتابخانه‌های عمومی کرد.

وی درباره اهداف راه‌اندازی محافل ادبی گفت: نهادینه کردن فرهنگ مشارکت عمومی جهت انجام فعالیت‌های ادبی در کتابخانه‌ها و تمهید زمینه اعتلای آن؛ تقویت و راه‌اندازی محفل ‌های ادبی در کتابخانه‌های عمومی جهت ایجاد انگیزه نسبت به شعر و ادبیات فارسی و همچنین ساماندهی نیروهای متعهد و متخصص ادبی به منظور ایجاد تحول فرهنگی در خدمات کتابخانه‌ها از مهمترین اهداف درنظر گرفته شده برای این حرکت بوده است.

مستشار نظامی همچنین درباره روش‌های دست‌یابی به این اهداف توضیح داد: در دستورالعمل تدوین شده برای فعالیت محافل، اقداماتی چون استفاده از ظرفیت محفل های ادبی جهت ساماندهی، ارتقا و حمایت از بکارگیری فعالان ادبی در برنامه‌های کتابخانه‌ها، برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاهی ادبی، تولید محتوا در زمینه ادبیات متعهد، آیینی و حوزه‌های حائز اهمیت و برگزاری همایش‌ها، نشست‌ها و محافل ادبی آورده شده است.

وی ادامه داد: همچنین تشکیل بانک اطلاعاتی اعضای محافل ادبی(اعضاء ویژه و عادی)، برگزاری مسابقات ادبی مختلف و مشاعره، بهره گیری مناسب از فضای مجازی جهت توسعه کمّی و کیفی فعالیت‌های محفل (اطلاع رسانی گزارش جلسات در وبلاگ و...) و همکاری در تولید و نشر برنامه‌های کانون ادبی از دیگر اقدامات محافل برای دست‌یابی به اهداف هستند.

ادامه این مراسم با بیان نکاتی از سوی اعضای شورای ادبی نهاد و دبیران استانی محافل ادبی همراه بود.

محفل ادبی ارغوان با «تفسیر آه» آغاز به کار کرد

14 /4/ 1399

 

همزمان با روز قلم، محفل ادبی ارغوان با برگزاری نشست نقد و بررسی کتاب «تفسیر آه» و به دبیری فریبا یوسفی آغاز به کار کرد.

به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران، همزمان با روز قلم، اولین جلسه از نشست های نقد کتاب شعر با نقد و بررسی کتاب «تفسیر آه» نوشته محمدحسین ملکیان با حضور سعید بیابانکی و با اجرای فریبا یوسفی توسط محفل ادبی ارغوان در فضای مجازی برگزار شد. این محفل در راستای سیاست‌های اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران مبنی بر گسترش محافل ادبی در سطح استان و شهر تهران و با هدف گسترش عدالت فرهنگی، استفاده از ظرفیت‌های ادبی استان و بروز و ظهور استعدادهای ادبی جمعیت بومی مناطق و شهرستان‌های استان راه اندازی شده است.

مضمون سازی و بیان غیرمستقیم، ویژگی «تفسیر آه»

در این نشست سعید بیابانکی: با تاکید بر قوت محتوا و ساختار اشعار «تفسیر آه» گفت: شعرهای ملکیان در هیچ حوزه ای شباهتی به شعرهای قبلی خود و یا حتی به هم نسلانش ندارد؛ به ویژه در این کتاب که یک مجموعه شعر آیینی است و در هر سه زمینه مرثیه، منقبت و مدح دارای اشعار قوی است.

بیابانکی با اشاره به نسبت بیان شعر و دریافت مفاهیم از سوی مخاطب، گفت: ذات شعر ایجاب می کند که نسبت به معانی و مفاهیم دارای بیان غیر مستقیم باشد؛ هرچقدر که این اشارات غیرمستقیم تر باشند شنونده و خواننده خودش را در کشف و در یافتن مفاهیم شریک می داند و شریک می بیند.

وی با بیان اینکه در شعر آیینی هر چه بیان غیرمستقیم تر باشد، وجه هنری آن بارزتر است، گفت: مبنای کتاب «تفسیر آه» چه به صورت مرثیه و چه منقبت، بیشتر براساس مضمون سازی در حوزه اعتقادی و مذهبی ما شکل گرفته است. ملکیان با مضمون سازی‌های هنرمندانه در اشعارش به مضمون سازی های همچون سبک هندی و عراقی و یا مضمون سازی‌های صائب، حافظ یا سعدی نزدیک شده و این خیلی ارزشمند است.

ستایش معشوق‌گونه معصومین(ع) در شعر آیینی خطاست

بیابانکی با بیان جریان ستایش معشوق در سبک‌های مختلف شعری گفت: اگر به صورت تاریخی نگاه کنیم در دوره سبک خراسانی، معشوق در شعر فارسی ممدوح بوده یعنی کسی که او را می ستوده اند؛ در دوره های بعد در قصائد، پادشاهان ممدوح بودند و شاعران، پادشاه را که یک انسان عادی بوده به جهت قدرت، هیمنه و هیبت ستایش می کردند که بزرگ بودن قدرت و هیبت شان را نشان دهند و در کل اغراق یکی از ویژگی های آن دوره است. در سبک عراقی نیز شاعران به ستایش معشوق و بیان زیبایی های ظاهری او پرداختند.

بیابانکی کم بودن ستایش معشوق‌گونه در «تفسیر آه» را از ویژگی های خوب کتاب برشمرد و گفت: در دوره ای که شعر آیینی و مذهبی ما رشد کرده، این گونه مضمون سازی ها وارد شعر آیینی شده که خطایی بزرگ است؛ چرا که ستایش زیبایی ظاهری و قد بلند داشتن و چشمان زیبا و موی مشکی داشتن برای انسان‌های عادی شاید فضیلت باشد ولی برای معصومین(ع) فضیلت نیست و فضیلت های دیگری را باید به کار ببریم. خوشبختانه استفاده از نشانه‌های معشوق برای معصومین(ع) در این کتاب کم است.

وی با بیان اینکه هر کتابی به ویژه مجموعه شعر که شعرهای متنوعی در آن است هم شامل شعر خوب هم شعر متوسط هم شعر ضعیف بوده و این یک چیز طبیعی است، گفت: خود دیوان حافظ که یک دیوان کاملا منقح است و خودش هم حواسش بوده که آثار متوسط و ضعیف را نابود کند و منتشر نکند در آن هم می شود این چیزها را پیدا کرد و کاملا چیز طبیعی است.

بیابانکی با بیان اینکه در این مجموعه هم شعرهای خوب فراوان بوده و طبیعتا شعرهایی نیز هست که نسبت به بقیه قوت چندانی ندارد، افزود: من آنچه که از شعرهای این کتاب دریافت کردم این بود که بخشی از شعرهای این کتاب محصول جشنواره های ادبی است یعنی شاعر ناخودآگاه سراغ سرودن آنها نرفته و گاهی با یک دانش قبلی شعر را سروده است.

بیابانکی با اشاره به وجود شعرهای خوب و شعرهایی با قوت ادبی کمتر در این کتاب تصریح کرد: بخشی از شعرهای این کتاب محصول جشنواره های ادبی است یعنی شاعر ناخودآگاه سراغ سرودن آنها نرفته و گاهی با یک دانش قبلی شعر را سروده است. در این شعرها ملکیان سعی کرده است مضمونی که از پیش تعریف شده را به عنوان یک تلنگر فرض کند نه هدف. صرفا سرودن برای جشنواره ها را یک تلنگر در نظر گرفته و آثار خوبی آفریده است.

موفقیت ملکیان در نو بودن فضاها و محتوای اشعار است

شاعر معاصر کشورمان با اشاره باه انواع نقد شعر گفت: یک شکل آن نقد انجمنی است که تعدادی از شاعران، ادیبان یا علاقه مندان به شعر در آن حضور دارند و به نقد موشکافانه اشعار شاعر می پردازند ولی وقتی که شعر از مدل انجمنی خارج شد و به یک کتاب به عنوان کارنامه فعالیت های چند ساله یک شاعر تبدیل شد دیگر به جزئیات شعر نمی پردازیم و معمولا درباره کلیات باید حرف بزنیم. کار منتقد در نقد کتاب این است که نقاط قوت و ضعف شاعر را برجسته کند زیرا شاعر آنقدر انسان زیرک و تیزهوشی است که متوجه پیام منتقد می شود؛ من معتقدم که عمده موفقیت ملکیان در این کتاب این است که فضاها و مطالب تازه ای دارد.

وی ادامه داد: گریاندن مخاطب که از آسیب های شعر آئینی و مذهبی به حساب می آید، کمتر در این کتاب دیده می‌شود و شاعر تلاش کرده مخاطب را به فکر وادارد؛ این فکر گاهی برای کشف مفاهیم و مضامینی است در ابیات و شعرها استفاده کرده، گاهی برای بیدار کردن تخیل مخاطب است، و گاهی هم واقعا مفاهیم و مضامینی بیان شده که ممکن است مخاطب با یکبار خواندن آن متوجه نشود.

بیابانکی در بیان دیگر نقاط ضعف و قوت کتاب گفت: مضمون سازی در کل فضای شعر و راحتی رمزگشایی فضای شعر از نقاط قوت این کتاب است البته در جاهایی از کتاب نیز واج آرایی‌های زائدی انجام شده و مضمون‌سازی ها به بازی با کلمات تبدیل شده است که از نقاط ضعف آن محسوب می شود.

در پایان فریبا یوسفی با اشاره به جزئیاتی از اشعار کتاب، گفت: ملکیان در استفاده از آیات، احادیث و تضمین شعر شاعران در مجموعه اش به طور خاص عمل کرده و هر شعری به یک حدیث یا عبارت کوتاهی از یک حدیث یا آیه و گاهی هم شعر برخی از شاعران بزرگ، آراسته شده است؛ که از جمله قوت اثر و نشانه تسلط، مطالعه شاعر و حضور ذهن قوی در لحظه سرودن است.

در این برنامه محمدحسین ملکیان به خوانش یکی از اشعار کتاب «تفسیر آه» با موضوع امام هشتم امام رضا(ع) پرداخت :

گریه ام در حرم از روی پریشانی نیست

که پریشانی از آداب مسلمانی نیست

در طوافند چنان موج کبوترهایت

که در این سلسله انگار پریشانی نیست

دست خالی است کسی که به حرم می آید

دم در هیچ نیازی به نگهبانی نیست

در معطل شدن و دست رساندن به ضریح

لذتی هست که در سجده طولانی نیست

شمس تبریز مراد دل مولاناهاست

در دل ما که به جز شمس خراسانی نیست

روی هر پله صحن‌ تو نشستم گفتم

چیست این سنگ اگر تخت سلیمانی نیست

گریه کردم که بدانند همه، از من و تو

هیچ‌یک اهل نظربازی پنهانی نیست

حاجتی دارم و ناگفته بماند بهتر

چون که روی طلب آنچه تو می‌دانی نیست